Η ακτινογραφία της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας
Μας απασχόλησε εδώ και καιρό και θα συνεχίσει να μας απασχολεί, μέχρι να ολοκληρωθεί η διαβούλευση, το νομοθετικό έργο και να ξεκινήσει η εφαρμογή της. Ποιά είναι όμως η Πράσινη Συμφωνία που μας «σύστησε» η Πρόεδρος της Κομισιόν, κα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν;
Η «ταυτότητα» της Πράσινης Συμφωνίας
Η Ε.Ε. Προτίθεται να καταστήσει την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο έως το 2050. Για να το πετύχει αυτό, χρειάζεται ένα νομικό πλαίσιο και ένα σχέδιο δράσης. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι ένας οδικός χάρτης για να καταστεί η οικονομία της ΕΕ βιώσιμη, ο οποίος, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετατρέπει τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες για όλους τους τομείς πολιτικής, εξασφαλίζοντας παράλληλα μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, περιγράφει την Πράσινη Συμφωνία ως τη «νέα αναπτυξιακή στρατηγική» της ΕΕ, που θα εξασφαλίσει πιο καιντόμες επιχειρήσεις, πιο υγιεινό τρόπο ζωής και ηγετική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο για την ευρωπαϊκή οικονομία. Ταυτόχρονα, η Πράσινη Συμφωνία φιλοδοξεί να κινηθεί προς την κατεύθυνση της διάσωσης της φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης και της βιοποικιλότητας.
Τι σημαίνει αυτό;
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία καλύπτει όλους τους τομείς της οικονομίας, και κυρίως: μεταφορές, ενέργεια, γεωργία, κτίρια και βιομηχανίες, όπως βιομηχανία χάλυβα, σκυροδέματος, ΤΠΕ, κλωστοϋφαντουργία και χημική βιομηχανία.
Στο κείμενο της Συμφωνίας περιγράφονται χονδρικά οι απαιτούμενες επενδύσεις και τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως επίσης και ο τρόπος με τον οποίο εκτιμάται ότι θα εξασφαλιστεί μια δίκαιη μετάβαση χωρίς περιορισμούς.
Όλα αυτά προϋποθέτουν μια αναθεώρηση προς τα άνω των στόχων που είχε θέσει η ΕΕ για τις εκπομπές ρύπων για το 2030.
Τι εκκρεμεί ακόμη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να παρουσιάσει εντός 100 ημερών τον πρώτο «ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα». Ακόμη χρειάζεται να παρουσιαστεί η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα για το 2030, η νέα βιομηχανική στρατηγική, το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, τη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» για βιώσιμα τρόφιμα και προτάσεις για μια Ευρώπη χωρίς ρύπανση.
Η δημόσια «διαβούλευση» που θα ξεκινήσει τον Μάρτιο του 2020 και θα δώσει στους πολίτες τη δυνατότητα να εκφράσουν τη γνώμη τους και να συμμετάσχουν στον σχεδιασμό νέων δράσεων, την ανταλλαγή πληροφοριών κλπ.
Να διευκρινιστεί ο τρόπος λειτουργίας του μηχανισμού δίκαιης μετάβασης, να οριστούν οι λεπτομέρειες χρηματοδότησης και να διευκρινιστεί τρόπος με τον οποίο θα κινητοποιηθεί ο ιδιωτικός τομέας για να συμμετάσχει ενεργά στην υλοποίηση των ευρωπαϊκών στόχων.
Ποιές είναι οι χρηματοδοτικές ανάγκες και ποιά τα χρηματοδοτικά εργαλεία;
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Κομισιόν, η επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας απαιτεί σημαντικές επενδύσεις και συγκεκριμένα πρόσθετες ετήσιες επενδύσεις ύψους 260 δις ευρώ, οι οποίες αντιστοιχούν περίπου στο 1,5% του ΑΕΠ του 2018. Στις αρχές της νέας χρονιάς, θα παρουσιαστεί ένα επενδυτικό σχέδιο για μια βιώσιμη Ευρώπη, που, όπως αναφέρουν, θα συμβάλει στην κάλυψη των επενδυτικών αναγκών.
Το 25% του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ θα πρέπει να αφιερωθεί στη δράση για το κλίμα. Στήριξη θα υπάρχει και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία επιθυμεί να διπλασιάσει τον κλιματικό της στόχο από 25% σε 50% μέχρι το 2025, με αποτέλεσμα να είναι πλέον ουσιαστικά η «Πράσινη Τράπεζα» της Ευρώπης.
Για να διασφαλιστεί η συμβολή του ιδιωτικού τομέα στη χρηματοδότηση, η Κομισιόν θα παρουσιάσει το 2020 μια στρατηγική πράσινης χρηματοδότησης το τρίτο τρίμηνο του 2020.
Πως θα λειτουργήσει η δίκαιη μετάβαση;
Παρότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θα είναι μια κοινή προσπάθεια, δεν υπάρχει κοινή αφετηρία για όλα τα κράτη μέλη. Θα δημιουργηθεί, λοιπόν, ένας μηχανισμός δίκαιης μετάβασης για να στηρίξει τις περιφέρειες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις βιομηχανίες υψηλής έντασης άνθρακα. Θα στηριχθούν οι πολίτες που είναι πιο ευάλωτοι στη μετάβαση, με πρόσβαση σε προγράμματα επανειδίκευσης και σε ευκαιρίες απασχόλησης σε νέους οικονομικούς τομείς.
Θα βασιστεί σε πηγές χρηματοδότησης από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενώ θα συμπληρωθεί με όλα τα ευρωπαϊκά προγράμματα, κονδύλια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus.
Διαιρείται η Ευρώπη σε διαφορετικές ταχύτητες;
Κατά δήλωση της Άνγκελα Μέρκελ, όχι, αλλά η εμπειρία έχει δείξει ότι όταν η Γερμανίδα Καγκελάριος κάνει αυτή την παρατήρηση, τότε πρόκειται για έναν πολύ ορατό κίνδυνο. Το Ταμείο δίκαιης μετάβασης είναι μια καταρχήν σωστή σκέψη, για να βοηθηθούν όλες οι χώρες να προχωρήσουν στην Πράσινη μεταρρύθμιση. Επειδή, όμως, μένει να ρυθμιστούν πολλά για τη χρηματοδότηση που θα παρέχει, αναμένουμε να δούμε τη διαδικασία εφαρμογής.
Ήδη η Πολωνία ξεκαθάρισε ευθέως ότι «εξαιρείται» από τη δέσμευση να καταστεί ουδέτερη για το κλίμα μέχρι το 2050 και θα ακολουθήσει τον δικό της ρυθμό. Η Πρόεδρος της Κομισιόν και η Γερμανίδα Καγκελάριος έσπευσαν να καθησυχάσουν τη Βαρσοβία, λέγοντας ότι θα βοηθηθεί μέσα από το Ταμείο δίκαιης μετάβασης, ωστόσο ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, έδωσε το στίγμα επιμένοντας ότι δεν πρόκειται ούτε η χώρα του αλλά ούτε και η Γερμανία να υπερβούν τους δικούς τους στόχους για να συμπαρασύρουν χώρες όπως η Πολωνία. Στο μεταξύ, η Τσεχία είχε πιέσει ιδιαιτέρως για συμπεριληφθούν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες στις πηγές ενέργειας που θα είναι αποδεκτές στην προσπάθεια επίτευξης του στόχου, και πηγές διέρρεαν ότι τα κατάφερε. Ωστόσο ο Πρόεδρος της ΕΟΚΕ (Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή), κ Λούκα Ζαγιέ, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ/ΜΠΕ διευκρίνισε ότι όπως εξαιρέθηκε από το σύστημα χρηματοδότησης καθετί που έχει σχέση με τον άνθρακα, το ίδιο συνέβη και με την πυρηνική ενέργεια. Συγκεκριμένα δήλωσε ότι «βάλαμε τον πήχη τόσο ψηλά, ώστε κάθε τι που έχει σχέση με τα πυρηνικά θα είναι πρακτικά αδύνατο να χρηματοδοτηθεί».
Επομένως, οι διαιρέσεις στους κόλπους της ΕΕ και οι πολλαπλές ταχύτητες θα είναι μάλλον αναμενόμενες και στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας.
