Αποκαθιστώντας την αλήθεια για την κτηνοτροφία
Τα τελευταία χρόνια η κτηνοτροφία έχει γίνει στόχος επιθέσεων, είτε με την κατηγορία ότι συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή, είτε με τη μομφή ότι υπάρχει αδιαφάνεια στις διαδικασίες παραγωγής, με αμφίβολο ποιοτικό αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή, ορισμένοι κύκλοι σπεύδουν να προωθήσουν τα υποκατάστατα φυτικής προέλευσης ως πιο αξιόπιστη, διαφανή στην παραγωγή της και περιβαλλοντικά αθώα τροφή, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως η κτηνοτροφία σταδιακά πεθαίνει.
Θα ήθελα να κάνω μερικές επισημάνσεις για να αποκατασταθεί η πραγματικότητα και να τονίσω ότι η κτηνοτροφία όχι μόνο δεν πεθαίνει, αλλά αποτελεί την μόνη αξιόπιστη πηγή τροφίμων υψηλής ποιότητας και θρεπτικής αξίας για τον άνθρωπο.
Το πρώτο ζήτημα που θα ήθελα να θέσω είναι αυτό των δικαιωμάτων των ζώων, της ευζωίας δηλαδή των ζώων, το οποίο πολλοί επικαλούνται, θέλοντας να στρέψουν τα βέλη της κοινωνίας εναντίον της κτηνοτροφίας. Καταρχάς να επισημάνουμε εδώ ότι για τα δικαιώματα των ζώων έχουν θεσπιστεί εδώ και δεκαετίες βασικές αρχές, οι οποίες έχουν υιοθετηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο και εφαρμόζονται στο σύνολο των επιχειρήσεων της αποκαλούμενης «βιομηχανικής κτηνοτροφίας».
Τυχόν περιπτώσεις βάναυσης μεταχείρισης των ζώων στα σφαγεία, που κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι επί της ουσίας μεμονωμένα περιστατικά, που δεν διαφέρουν από άλλα «αποτρόπαια» που συμβαίνουν για παράδειγμα σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις κτλ. Δυστυχώς, «μοχθηροί» άνθρωποι υπάρχουν όχι μόνο μεταξύ αυτών που δουλεύουν σε σφαγεία αλλά σχεδόν παντού στην κοινωνία των ανθρώπων. Θέλω επιπροσθέτως να τονίσω ότι καμία έκπτωση δεν γίνεται στην ευζωία των ζώων ανεξάρτητα από το σύστημα εκτροφής και σε ό,τι αφορά παραδείγματα που αναφέρονται π.χ. για τον τρόπο διαβίωσης των πτηνών, οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι ειδικά στην Ευρώπη, δίδεται ιδιαίτερη σημασία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η βιωσιμότητα της κτηνοτροφίας δεν επιτυγχάνεται με τη βάναυση μεταχείριση των ζώων. Οι όροι της αειφόρου ανάπτυξης και της βιωσιμότητας, που περιγράφονται με σαφήνεια και στην ευρωπαϊκή στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και εφαρμόζονται ήδη σε σημαντικό βαθμό από την κτηνοτροφία, δεν περιλαμβάνουν την κακοποίηση των ζώων. Αντιθέτως, θα έλεγα, ακόμη κι αν εξαιρέσουμε τον ανθρωπιστικό παράγοντα και ασχοληθούμε μόνο με τον επιχειρηματικό, η ευζωία των ζώων αποτελεί βασικό συστατικό για τη βιωσιμότητα της κτηνοτροφίας, γιατί αφενός είναι κάτι που ενδιαφέρει τους καταναλωτές και αφετέρου βοηθά στην παραγωγή ποιοτικότερων προϊόντων.
Το έτερο ζήτημα που πρέπει να θίξουμε είναι τα υποκατάστατα κρέατος και γαλακτοκομικών. Τα προϊόντα αυτά υπάρχουν εδώ και χρόνια, και έχουν το δικό τους κοινό. Σε ΚΑΜΙΑ περίπτωση, όμως, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης για λόγους που δεν χρειάζεται τεκμηρίωση, αλλά απλά μια ενδελεχής μελέτη της εξελικτικής ιστορίας του ανθρώπινου είδους. Επιπλέον, δεν υφίσταται κάποιος «πόλεμος» της κτηνοτροφίας εναντίον των φυτικών υποκατάστατων. Το Ευρωπαϊκό δικαστήριο απαγόρεψε την «παραπλανητική διαφήμιση» και την εξαπάτηση των καταναλωτών από ψευδεπίγραφα προϊόντα όπως σαφώς φαίνεται στην απόφαση, δηλαδή να μην μπορεί να αποκαλείται «γάλα» ή «γιαούρτι» για παράδειγμα, κάποιο προϊόν που δεν περιέχει τα συστατικά που προβλέπονται για την παρασκευή τους, στην προκειμένη περίπτωση το γάλα αγελάδας ή αιγοπροβάτων.
Όσον αφορά στις επιθέσεις που δέχεται η κτηνοτροφία ως υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό για την κλιματική αλλαγή, πρέπει να υπογραμμίσω ότι πρόκειται για μια τοποθέτηση που αγνοεί επιλεκτικά τον ρόλο που παίζει η κτηνοτροφία στην κυκλικότητα της αγροτικής οικονομίας και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και το περιοδικό Science παραδέχτηκε το λάθος που έγινε σε υπολογισμούς για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την κτηνοτροφία σε συγκεκριμένο δημοσίευμα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από αρκετά lobbies για να κατηγορήσουν τη ζωική παραγωγή για την κλιματική αλλαγή. Δείτε το ενδιαφέρον βίντεο ΕΔΩ
Η αδιαφάνεια, δε, για την οποία κατηγορούν την κτηνοτροφία, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Αντίθετα, υπάρχουν συστήματα ιχνηλασιμότητας, επιτήρησης και διαρκών ελέγχων. Η απαγόρευση κινηματογράφησης κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων που έχει αποφασιστεί π.χ στον Καναδά, δεν αφορά την κτηνοτροφία, αλλά την προστασία των προσωπικών δεδομένων όλων.
Τέλος, για όσους βλέπουν την οικονομία και την τεχνολογία ως «εχθρούς«» της κτηνοτροφίας και των τροφίμων ζωικής προέλευσης, η απάντηση έρχεται και πάλι όχι μόνο από την εξέλιξη των τελευταίων χρόνων στην κτηνοτροφία, αλλά και από τις ευρωπαϊκές στρατηγικές στη νέα ΚΑΠ. Εκεί δίδεται πολύ μεγάλο βάρος στην αειφόρο ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, με οικονομική ενίσχυση για τη χρήση νέων τεχονολογιών και αναγνωρίζεται η σημασία της στην οικονομία. Δηλαδή, η οικονομία και η τεχνολογία όχι μόνο δεν κινούνται σε τροχιά σύγκρουσής αλλά αποτελούν δομικούς συνεργάτες και βραχίονες κοινής ανάπτυξης με την κτηνοτροφία.
Δημήτρης Κουρέτας
Καθηγητής στο Τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας και πρώην Αναπληρωτής Πρύτανης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
