Ελληνικό «πράσινο» κρέας με ζωοτροφές από βότανα
«Φάρμακο ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας» έλεγε ο Ιπποκράτης και πράγματι οι σύγχρονες μελέτες επιβεβαιώνουν την ευεργετική δράση ορισμένων τροφίμων. Το ίδιο ισχύει και για τη διατροφή των ζώων, που μπορεί να μειώσει ή να εξαλείψει τη χρήση αντιβιοτικών ουσιών με πολλαπλά ωφέλη, μεταξύ των οποίων και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος από την παραγωγή κρέατος. Ποιά θα μπορούσε όμως να είναι αυτή η διατροφή;
Απάντηση σε αυτό το ερώτημα επιχειρεί να δώσει το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων , το οποίο υλοποιεί ερευνητικό έργο με τίτλο: «Διερεύνηση καινοτόμων στρατηγικών διατροφής με βάση τα βότανα, ώστε να μειωθεί η χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών στην παραγωγή του χοιρινού και ορνίθειου κρέατος με ελάχιστες περιβαλλοντικές επιδράσεις, GreenPro». Η έρευνα διεξάγεται στο πλαίσιο της Δράσης Εθνικής Εμβέλειας, Διμερής και Πολυμερής Συνεργασία Έρευνας Τεχνολογίας Ελλάδας – Κίνας 2014-2020 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» της Γενικής Γραμματείας Έρευνας & Τεχνολογίας και αποτελεί συνέχεια του ολοκληρωμένου προγράμματος “Green Pork”, για το οποίο το Τμήμα Γεωπονίας είχε βραβευτεί από τη ΓΓΕΤ.
Παραγωγή κρέατος κοτόπουλου και χοιρινού με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα
Στόχος είναι να εφαρμοστούν οι τεχνολογίες του μειωμένου περιβαλλοντικού αποτυπώματος στην παραγωγή κρέατος κοτόπουλου και χοιρινού χωρίς τη χρήση αντιβιοτικών ουσιών σε κανένα μέρος της παραγωγικής διαδικασίας, με τη χρήση καινοτόμων στρατηγικών διατροφής και βιοασφάλειας με βάση τα βότανα και φυσικά προσθετικά τροφής που ενισχύουν τη φυσική ανοσία, την ωφέλιμη μικροβιακή ταυτότητα των ζώων, την ευζωία τους και την ασφάλεια του τελικού τροφίμου, όπως και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Το έργο θα μελετήσει τη σχέση μεταξύ καινοτόμων διατροφικών στοιχείων, βιοδραστικών ουσιών εκχυλισμάτων αρωματικών φυτών με αντιμικροβιακή δράση της Ελληνικής και Κινέζικης βοτανολογικής παράδοσης και της φυσικής μικροβιακής χλωρίδας των ζώων, καθώς και την επίδρασή τους στην υγεία του ζώου και στην ποιότητα του παραγόμενου κρέατος.
Με το βλέμμα στραμμένο στις διεθνείς αγορές, το έργο αυτό επιδιώκει να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας Ελληνικών κτηνοτροφικών προϊόντων διατροφής, αξιοποιώντας τη μοναδικότητα της Ελληνικής βιοποικιλότητας για να βελτιώσει τα υφιστάμενα και να προσδώσει νέα επιθυμητά χαρακτηριστικά στο ορνίθειο και χοιρινό κρέας.
Ελληνοκινεζική συνεργασία για προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας
Τα παραγόμενα προϊόντα ζωικής προέλευσης αποκτούν υψηλή προστιθέμενη αξία καθώς θα περιέχουν και βιολογικά ενεργά συστατικά από αιθέρια έλαια της Ελληνικής χλωρίδας με μεθοδολογία που θα τα ενσωματώνει στο τελικό προϊόν, όπως και την διακριτή ανάλυση ελληνικών τροφίμων ζωικής παραγωγής με έμφαση την ιχνηλασιμότητα και αυθεντικότητα τους. Κατ΄αυτόν τον τρόπο το έργο στοχεύει να βελτιώσει την ποιότητα και ασφάλεια των τροφίμων ζωικής προέλευσης με βάση τα νέα χαρακτηριστικά ζωοτροφών και ταυτόχρονα να αναπτύξει νέα ταυτότητα τροφίμων που θα απευθύνονται στους καταναλωτές οι οποίοι επιθυμούν να δουν στο πιάτο τους προϊόντα που έχουν παραχθεί με πρακτικές καινοτόμες και φιλικές προς το περιβάλλον.
Η σύνδεση με την Κίνα συνδυάζει την ενίσχυση της κατανόησης της σχέσης μεταξύ διατροφής και υγείας, τομέας που είναι ιδιαίτερα προωθημένος λόγω της παράδοσης φύσης- ανθρώπου και των εθνοφαρμακευτικών επιλογών των δύο χωρών, την αξιολόγηση της θρεπτικής αξίας τροφίμων από τις δύο χώρες, τη δημιουργία διατροφικών προϊόντων με αυξημένη συγκέντρωση σε συστατικά χρήσιμα για ειδικής κατηγορίας καταναλωτές σε διεθνές επίπεδο, τη μελέτη και το ρόλο παραδοσιακών φυτικών ειδών στη φαρμακολογία, ενώ επιχειρεί να διαχειριστεί και το σημαντικό θέμα της μικροβιοανθεκτικότητας.
Το έργο φιλοδοξεί ακόμη να αποτελέσει κέντρο αναφοράς για την ανάπτυξη αγροδιατροφικών προϊόντων με ειδικούς χαρακτηρισμούς όπως πράσινο κρέας (green meat) και εκτροφές ελεύθερες χρήσης αντιβιοτικών (animal production antibiotic free), που αποτελούν εξαιρετικά υψηλού ενδιαφέροντος και πρωτεύουσας προτεραιότητας στόχους σε διεθνείς οργανισμούς, όπως του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Green Deal 2020-2026) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων.
«Πράσινες» ζωοτροφές με εκχυλίσματα βοτάνων
Αυτό θα επιτευχθεί κυρίως μέσω της χρήσης στη διατροφή των ζώων φυτικών εκχυλισμάτων και βιοδραστικών ουσιών από τα εγχώρια φυτά της Ελλάδας και της Κίνας, με στόχο την παραγωγή νέων φυσικών πρόσθετων υλών ζωοτροφών που μπορούν να αντικαταστήσουν τα αντιβιοτικά, τα αντικοκκιδιακά ή τα συνθετικά αντιοξειδωτικά στις εκτροφές βιομηχανικού τύπου ορνιθίων και χοίρων.
Στην ερευνητική ομάδα συμμετέχουν το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Αγροτικό Πανεπιστήμιο της Νanjing, ο Αγροτικός Πτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Πίνδος και ο ΕΛΓΟ.
Συγκεκριμένα, στο έργο συμμετέχουν το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με Επιστημονικό Υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Γιάννη Σκούφο και τους καθηγητές κα. Αθηνά Τζώρα, κ. Αναστάσιο Τσίνα, τον αναπληρωτή καθηγητή κ. Ελευθέριο Μπόνο, και τον λέκτορα εφαρμογών κ. Λάμπρο Χατζηζήση, όπως και η κα. Κωνσταντίνα Φώτου, κα. Ευαγγελία Γκούβα και κος Γεώργιος Μαγκλάρας, όλα μέλη ΕΔΙΠ του Τμήματος. Συμμετέχουν επίσης το Τμήμα Κτηνιατρικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον Επίκουρο Καθηγητή κ. Ηλία Γιάννενα, την καθηγήτρια Παναγιώτα Φλώρου-Πανέρη, την κ. Ευτέρπη Χρηστάκη και τον καθηγητή κ. Γεώργιο Αρσένο και ο Αγροτικός Πτηνοτροφικός Συνεταιρισμός ΠΙΝΔΟΣ με υπεύθυνους τον Πρόεδρο κ. Ανδρέα Δημητρίου και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο κ. Λάζαρο Τσακανίκα. Από πλευράς της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας συμμετέχουν το Αγροτικό Πανεπιστήμιο της Νanjing, το Εθνικό Κέντρο για Διεθνή Έρευνα στη διατροφή των ζώων και υγείας του πεπτικού συστήματος με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Jing Wang και μια από τις κορυφαίες εταιρείες βιοτεχνολογίας και διατροφής, η Meritech Biotechnology, Guangzhou με επικεφαλής τον Πρόεδρο της εταιρείας κ. Jin Lizhi. Οι παρασκευές και η ανάλυση των αιθέριων ελαίων που θα χρησιμοποιηθούν θα γίνουν από το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ με υπεύθυνες τις ερευνήτριες κα. Ελένη Μαλούπα και κα. Αικατερίνη Γρηγοριάδου.
Το έργο περιλαμβάνει και την in vitro και in vivo αντιβακτηριακή, αντιοξειδωτική και αντιπρωτοζωική μελέτη δραστικών ουσιών από 8 επιλεγμένα βότανα Ελληνικής και Κινέζικης προέλευσης σε πτηνά κρεοπαραγωγής και χοίρους και την πρακτική εφαρμογή χρήσης σιτηρεσίων που μπορούν να επιδράσουν θετικά στο μικροβίωμα των ζώων και στην μικροβιακή ταυτότητα του φυσικού τροφίμου, καθώς και του επεξεργασμένου. Η φιλοπεριβαλλοντική εκδοχή του παραγόμενου κρέατος θα μελετηθεί με την ανάλυση ζωής του κύκλου του άνθρακα (LCA), ώστε να αποτυπωθεί η μείωση των ενεργειακών καταναλώσεων των μονάδων και η αντίστοιχη μείωση της παραγωγής των αερίων του θερμοκηπίου από τα ζώα, από την εφαρμογή αυτών των σιτηρεσίων στις εκτροφές.
Στο έργο θα απασχοληθούν για τρία χρόνια 5 νέοι ερευνητές και δύο προπτυχιακοί φοιτητές στο Τμήμα Γεωπονίας και 3 στο Τμήμα Κτηνιατρικής.
Το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με τον ισχυρά εξωστρεφή του ρόλο και την διαρκή σύνδεσή του με τους παραγωγούς και τις επιχειρήσεις της αλυσίδας αξίας της Αγροδιατροφής στην Ήπειρο και στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, προσπαθεί να αναπτύξει πρότυπα Ελληνικής κτηνοτροφικής παραγωγής για διακριτά και διεθνώς αναγνωρισμένα συστήματα παραγωγής και τρόφιμα ζωικής προέλευσης με εξαιρετικά καινοτόμο χαρακτήρα, ταυτότητα ποιότητας και υψηλή προστιθέμενη αξία.
